Anadolu işgalinin belki de en büyük darbesi olabilecek bir olay Atatürk’ün kararlı duruşu ve Türk ordusunun cephede gösterdiği başarı ile çok kısa sürer ve tarihe ‘Peri masalı’ olarak geçerek unutulur gider…

Kaynak: Alptekin Müderrisoğlu

Kuruluşu 30 Temmuz 1922 günü İzmir’de törenle ilan edilen İyonya Devleti’nin geçmişini anlamak için İstanbul Hükumeti’nin imzaladığı Sevr Antlaşması’na gitmemiz gerek.

Bu antlaşmaya göre İzmir, Manisa, Akhisar ve Ayvalık ile birlikte 16 bin kilometrekarelik toprak Yunanistan’a verilir. Ancak sonraki 2 yıl Türklerin direnişi ile Yunanistan’da iç karışıklıklar görülecektir.

Sakarya Savaşı’ndan sonra Yunan ordusunun Anadolu’da uzun süre kalamayacağı anlaşılır ve iç karışıklık büyüyerek “Kralcılar ile Venizelosçular” arasında bir çekişme başlar.

Seçimleri kralcıların kazanması ile birlikte Venizelosçular zor duruma düşer ve hatta cezalandırılırlar.

Yunanistan’da bunlar yaşanırken Anadolu’da bulunan Yunan ordusundan kaçan Venizelos yanlısı yaklaşık 150 subay İstanbul’a geçer ve “Amyna” örgütünü kurarlar.

Örgütün ana hedefi Venizelos’u tekrar başa getirmektir. Bu hedef gün geçtikçe değişecek ve özerk bir devlet fikrine kadar gidecektir.

Bu arada Anadolu’da barışı sağlamak adına İngiltere, Fransa ve İtalya Yunan ordusunun Batı Anadolu’dan çekilmesini isterler. Ve İzmir’i özerk bir bölge olarak tanımayı dile getirirler.

Bu söylem özellikle Yunanlarla iş birliği yapan Anadolu Rumlarında sevinç ile karşılanır; çünkü Yunan ordusunun olası bir yenilgisi ile akıbetleri tamamen belirsizdir.

Bütün bunların yanında ne acıdır ki Osmanlı yanlısı ve Yunanistan ile iş birliği yapan kimi Türkler de “Batı Anadolu Özerk Hükumeti”ni desteklerler.

Onlara göre burada kurulacak hükumet, padişaha bağlı kalacak ve Ankara hükumetinin önüne dikilecektir.

1922 yılı Mart ortalarına gelindiğinde ise Amyna, İyonya Devleti’ni desteklerken İngiltere yalnızca İzmir’de özerk bir bölge ister. Yunanistan ise “askeri yönetim” yanlısıdır.

İş birlikçi Türkler ise ‘Batı Anadolu Özerk Hükumeti’ni dillendirmeye devam ederler. 22 Mart günü müttefikler arasında Paris’te yapılan toplantıda ise dananın kuyruğu kopar ve Yunanistan’a verilen destek çekilir.

Böylece Yunan hükumeti “uyanır” ve iyice güçlenmiş olan Amyna hareketini desteklemenin çıkarlarına uygun olduğunu anlarlar ve görüşmeler başlar. Amyna bu görüşmeleri İngilizlere de rapor eder.

Bu raporda Anadolu’da 100 bin kişiye yakın bir ordunun kurulabileceği ve İzmir’i bırakmamaya yemin etmiş olan 3400 Yunan subayının bu orduyu komuta edebileceği yazar. Yani Yunan ordusu bir gün İzmir’i terk etse bile bu ordu orada kalacaktır.

Bu hülyalar içinde 30 Temmuz 1922’de İzmir’deki Yunan Genel Valisi Stergiadis, İzmir Hükumet Konağı’nda hazırladığı bildiriyi halka okuyarak İyonya Devleti’nin kuruluşunu ilan eder.

Bu bildiride her ne kadar barıştan söz edilse de İzmir’deki İtalyan başkonsolosunun Roma’ya telgrafında şu yazar: ‘Yunanlar büyük devletleri bir oldu bittiye getirmeye çalışıyorlar ve buradaki devlet Stargiadis’in diktatörlüğünden ibaret.’

Ve 9 Eylül’de Türk ordusunun İzmir’e girmesiyle İyonya Devleti’nin ömrü yalnızca 5 hafta sürer. Burada bir İyonya Üniversitesi bile kurmayı planlayan Stergiadis ise bir İngiliz gemisiyle kaçar.

Ve hatta Yunanistan’a bile dönmez, geri kalan hayatını Fransa’nın Nice şehrinde geçirir.

Kaynak: onedio