İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bornova’daki tarihi Paterson Köşkü’nü restore etmek için sürdürdüğü ısrarlı girişimlerden olumlu sonuç aldı; Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan beklenen tahsis kararı nihayet çıktı. Büyükşehir Belediyesi, kentin önemli sivil mimari örneklerinden olan köşkü restore ederek kültür  amaçlı kullanılmak üzere Bakanlığa devredecek. 1859 yılında inşa edilen tarihi yapı, yaklaşık 160 yıl sonra yeniden kent yaşamına kazandırılmış olacak.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bornova’daki tarihi Paterson Köşkü’nü, restore etmesi için  yeniden İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis etti. 2008 yılındaki ilk tahsisin ardından Büyükşehir Belediyesi tarafından rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanan köşkle ilgili tahsis kararı, 2013 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından iptal edilmişti. 2 yılı aşkın süredir atıl şekilde duran ve geçtiğimiz yıl çıkan yangın nedeniyle zarar gören tarihi yapıyla ilgili yeni tahsis kararı memnuniyet yarattı.

Bakanlık tarafından imzalanan yeni protokolün Büyükşehir Belediyesi Meclisi onayından sonra, yine Büyükşehir Belediyesi tarafından restorasyon ihalesine çıkılacağı bildirildi. Projesi hazır şekilde Ankara’dan gelecek olumlu yanıtı bekleyen İzmir Büyükşehir Belediyesi, protokol çerçevesinde 6 ay içinde ihaleye çıkacak ve 30 ay içinde restorasyon işini tamamlayacak. Restorasyon tamamlandıktan soran tarihi köşk, kültür  amaçlı kullanılmak üzere yeniden Bakanlığa devredilecek. Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı restorasyon projesiyle, köşkün özgün mimarisine uygun olmayan şekilde zaman içerisinde yapılan tadilatlar da eski haline döndürülerek kente kazandırılacak.

Büyükşehir’in restorasyon ısrarı

Paterson Köşkü’ndeki süreç, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 2008 yılında köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis etmesiyle başladı. Tarihi yapıyı yeniden ayağa kaldırmak ve kente kazandırmak için yola çıkan Büyükşehir Belediyesi rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırladı. Bu projeler 2011 yılında İzmir 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile onaylandı. Ardından hazırlanan mimari proje revizyonu da uygun bulundu. Köşkün restorasyon işinin gerçekleştirilmesi doğrultusunda yapı ruhsatı alınıp, yapım ihalesinin ilanı aşamasına gelinmişti ki, hiç beklenmeyen bir gelişme yaşandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Paterson Köşkü’nün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisine ilişkin protokolü tek taraflı olarak iptal ettiğini açıkladı. Milli Emlak Genel Müdürlüğü de bunun üzerine köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisini kaldırdı. Böylece Paterson Köşkü, tekrar Kültür ve Turizm Bakanlığı’na geçti. Oysa bu süreçte Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Paterson Köşkü’nde “Atilla İlhan Kütüphanesi” oluşturulması yönünde görüşmeler de başlamıştı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, protokolün iptali nedeniyle, Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine dava açtı. İzmir 2. İdare Mahkemesi’nin 30 Ocak 2014 tarihli kararıyla, protokolün iptaline yönelik işlemin iptaline karar verildi. Maliye Bakanlığı aleyhine açılan dava ise İzmir 3. İdare Mahkemesi tarafından reddedildi.

Paterson, İskoç mısır taciriydi

1859 yılında inşa edilmeye başlanan Paterson Köşkü, yarısı yarış atlarının ahırları için kullanılan 133 dönüm arazi üzerine kurulmuş, 38 odalı ihtişamlı bir yapı. Köşkün ilk sahibi John Paterson Leith, İskoçyalı bir mısır taciriydi. İzmir'de tanınan Paterson, başta madencilik olmak üzere birçok girişimde bulundu. John Paterson'un Türkiye'de kromu bulan kişi olduğu biliniyor. Köşkte 1963 yılından beri aile fertleri yaşamasa da, evin büyük piyanoları 1972 yılına kadar malikanede kaldı. Evin son sakinleri, beş yıl boyunca burada yaşayan NATO çalışanları olmuştu.